“ดาวลูกไก่” เป็นตำนานพื้นบ้านที่เล่าสืบต่อกันมาอย่างยาวนานในสังคมไทย โดยเฉพาะในภาคอีสาน เป็นนิทานปรัมปราที่ใช้อธิบายที่มาของ กระจุกดาวลูกไก่ (Pleiades) ที่เรามองเห็นเป็นกลุ่มดาวเล็กๆ 7 ดวงบนท้องฟ้า เรื่องราวนี้เป็นโศกนาฏกรรมที่สะเทือนใจอย่างยิ่ง เพื่อเป็นอุทาหรณ์สอนให้เห็นถึงความรักอันยิ่งใหญ่ของแม่ และบาปมหันต์ของการทำให้บุพการีเสียใจ
เนื้อเรื่อง
เรื่องราวโศกนาฏกรรมนี้สามารถแบ่งออกเป็นช่วงสำคัญๆ ได้ดังนี้
แม่ไก่และลูกน้อยในยามข้าวยากหมากแพง
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ในหมู่บ้านแห่งหนึ่งได้เกิดภาวะข้าวยากหมากแพง ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาลจนเกิดความแห้งแล้งไปทั่วทุกหย่อมหญ้า ที่ท้ายหมู่บ้านมียายหลานคู่หนึ่งอาศัยอยู่ด้วยกันอย่างยากลำบาก และมีแม่ไก่ตัวหนึ่งซึ่งเลี้ยงลูกเจี๊ยบตัวน้อยๆ 7 ตัวอยู่ใกล้ๆ กัน
อยู่มาวันหนึ่ง ได้มีพระธุดงค์รูปหนึ่งเดินทางผ่านมาด้วยอาการที่อิดโรย ยายผู้มีใจบุญเมื่อเห็นดังนั้นก็เกิดความสงสารและปรารถนาที่จะทำบุญถวายภัตตาหาร แต่ในบ้านของยายนั้นไม่มีอาหารใดๆ เหลืออยู่เลย ด้วยความศรัทธาอันแรงกล้า ยายจึงได้ตัดสินใจจับแม่ไก่ซึ่งเป็นสัตว์เลี้ยงเพียงตัวเดียวที่ตนมีมาฆ่าเพื่อทำเป็นอาหารไปถวายพระธุดงค์
โศกนาฏกรรมและการอธิษฐานจิต
ลูกไก่ทั้ง 7 ตัวเมื่อเห็นว่าแม่ของตนถูกจับไปฆ่า ก็พากันส่งเสียงร้องระงมด้วยความเสียใจและคิดถึงแม่ พวกมันวิ่งวนเวียนอยู่รอบๆ เตาไฟที่ยายกำลังใช้ต้มแม่ของพวกมันอยู่
ด้วยความรักที่มีต่อแม่และความเศร้าโศกเสียใจอย่างสุดซึ้ง ลูกไก่ทั้งเจ็ดจึงได้พร้อมใจกันตั้งจิตอธิษฐานว่า “ด้วยอานิสงส์แห่งความกตัญญูที่พวกข้ามีต่อแม่ ขอให้พวกข้าได้ลอยขึ้นไปเกิดเป็นดวงดาวบนท้องฟ้าเพื่อที่จะได้อยู่ใกล้ๆ แม่ของพวกข้าตลอดไป”
สิ้นคำอธิษฐาน ลูกไก่ทั้งเจ็ดตัวก็ได้กระโดดเข้าไปในกองไฟนั้นและตายตามแม่ของพวกมันไปในทันที
กำเนิดดาวลูกไก่
หลังจากที่ลูกไก่ทั้งเจ็ดสิ้นใจลง ด้วยอานุภาพแห่งความกตัญญูอันแรงกล้า ดวงวิญญาณของลูกไก่ทั้งเจ็ดก็ได้ลอยขึ้นไปสถิตอยู่บนท้องฟ้า กลายเป็นกลุ่มดาว 7 ดวงที่ส่องประกายระยิบระยับอยู่เคียงข้างกัน ซึ่งผู้คนได้เรียกขานกลุ่มดาวนี้ว่า “ดาวลูกไก่” เพื่อเป็นการระลึกถึงความรักและความกตัญญูอันยิ่งใหญ่ของพวกมันสืบมาจนถึงทุกวันนี้
คติสอนใจและแง่คิด
นิทานพื้นบ้าน เรื่อง ดาวลูกไก่ นี้ให้แง่คิดที่สำคัญและสะเทือนใจอย่างยิ่ง:
- ความรักของแม่นั้นยิ่งใหญ่: ความรักที่แม่มีต่อลูกนั้นยิ่งใหญ่จนสามารถสละได้แม้กระทั่งชีวิตของตนเอง
- ความกตัญญูเป็นเครื่องหมายของคนดี: ความกตัญญูรู้คุณของลูกไก่ที่มีต่อแม่ เป็นคุณธรรมอันประเสริฐที่นำไปสู่ภพภูมิที่ดี
- ที่มาของปรากฏการณ์บนท้องฟ้า: เป็นเรื่องเล่าที่สร้างสรรค์ขึ้นเพื่ออธิบายที่มาของกระจุกดาวลูกไก่ ทำให้ปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์มีความหมายและเชื่อมโยงกับคุณธรรม
พุทธภาษิต
“นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตญฺญูกตเวทิตา” (นิมิตตัง สาธุรูปานัง กะตัญญูกะตะเวทิตา) คำแปล: ความกตัญญูกตเวที เป็นเครื่องหมายของคนดี