กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว มีชายผู้มั่งคั่งคนหนึ่งอาศัยอยู่ในคฤหาสน์อันกว้างใหญ่ เขามีสระน้ำขนาดใหญ่ที่เลี้ยงสัตว์ปีกไว้สองชนิด คือ ห่านที่เขาเลี้ยงไว้เพื่อเป็นอาหาร และหงส์ที่เขาเลี้ยงไว้เพื่อความสวยงามและชื่นชมในเสียงร้องอันไพเราะของมัน
เนื้อเรื่อง
อยู่มาคืนหนึ่ง ชายผู้เป็นเจ้าของได้นึกอยากจะกินเนื้อห่านขึ้นมา เขาจึงได้สั่งให้คนรับใช้ไปจับห่านในสระน้ำมาทำเป็นอาหารเย็น แต่เนื่องจากเป็นเวลากลางคืนที่มืดมิดและมีแสงสว่างเพียงน้อยนิด คนรับใช้จึงไม่สามารถแยกแยะระหว่างหงส์กับห่านที่อยู่ในสระได้
ด้วยความเข้าใจผิด เขาจึงได้จับหงส์มาแทนที่จะเป็นห่าน
หงส์ผู้โชคร้ายเมื่อรู้ว่าตนเองกำลังจะถูกนำไปฆ่าเพื่อเป็นอาหาร มันจึงได้ส่งเสียงร้องออกมาเป็นครั้งสุดท้าย เสียงร้องของมันนั้นไพเราะและกังวานไปทั่วทั้งบริเวณ เป็นเสียงร้องที่แสดงถึงความอาลัยในชีวิตที่กำลังจะสิ้นสุดลง
คนรับใช้และผู้เป็นเจ้าของเมื่อได้ยินเสียงร้องอันไพเราะของหงส์ ก็รู้ได้ในทันทีว่าพวกเขาได้จับสัตว์มาผิดตัวแล้ว พวกเขารีบปล่อยหงส์ให้เป็นอิสระและรู้สึกเสียใจในการกระทำที่ผิดพลาดของตนเอง เสียงร้องอันไพเราะของหงส์ได้ช่วยให้มันรอดพ้นจากความตายได้อย่างหวุดหวิด
คติสอนใจ
นิทานอีสป เรื่อง หงส์กับเจ้าของ นี้สอนให้รู้ว่า “คุณงามความดีหรือความสามารถพิเศษที่เรามีอยู่นั้น อาจจะสามารถช่วยให้เรารอดพ้นจากภัยอันตรายที่เกิดจากความเข้าใจผิดได้ในยามคับขัน”
พุทธภาษิต
“สีลํ ยาว ชรา สาธุ” (สีลัง ยาวะ ชะรา สาธุ) คำแปล: ศีล (ความดี) ยังประโยชน์ให้สำเร็จตราบเท่าชรา
