นิทานอีสปเรื่องนี้ให้ข้อคิดอันล้ำค่าเกี่ยวกับการมีสติปัญญาและความสำคัญของการมีมิตรแท้ที่คอยช่วยเหลือกันในยามเผชิญอันตราย
เพื่อนรักต่างสายพันธุ์
ณ ต้นไม้ใหญ่แห่งหนึ่ง มีไก่และหมาป่าซึ่งเป็นเพื่อนรักกันอาศัยอยู่ โดยไก่จะนอนพักบนกิ่งไม้สูง ส่วนหมาป่าจะอาศัยอยู่ในโพรงใต้ต้นไม้ ทั้งสองต่างคอยดูแลและช่วยเหลือซึ่งกันและกันเสมอ
อุบายของสุนัขจิ้งจอกเจ้าเล่ห์
เช้าวันหนึ่ง ขณะที่ไก่กำลังขันตามปกติ มีสุนัขจิ้งจอกผู้หิวโหยตัวหนึ่งเดินผ่านมา มันเห็นไก่แล้วเกิดความคิดที่จะจับกินเป็นอาหาร จึงได้เดินเข้าไปหาพร้อมกับพูดจาหวานล้อม ชื่นชมในความงามของขนและเสียงร้องอันไพเราะของไก่ แล้วจึงออกอุบายชวนให้ไก่ลงมาร้องเพลงให้ฟังใกล้ๆ
แผนซ้อนแผนของผู้มีปัญญา
ไก่ผู้ชาญฉลาดรู้ทันอุบายของสุนัขจิ้งจอกทันที จึงแกล้งทำเป็นคล้อยตามและตอบกลับไปว่า “ข้ายินดีจะลงไปร้องเพลงให้ท่านฟัง แต่ก่อนอื่นท่านช่วยไปปลุกเพื่อนของข้าที่นอนหลับอยู่ในโพรงใต้ต้นไม้ให้ตื่นก่อนได้หรือไม่”
เมื่อได้ยินดังนั้น สุนัขจิ้งจอกคิดว่าในโพรงนั้นต้องมีไก่อีกตัวอย่างแน่นอน ด้วยความละโมบ มันจึงรีบวิ่งไปที่โพรงไม้และเห่าเสียงดังเพื่อปลุกเพื่อนของไก่
คติสอนใจ
คติสอนใจท้ายเรื่องทันทีที่สุนัขจิ้งจอกเห่า หมาป่าที่ซ่อนตัวอยู่และเฝ้าดูเหตุการณ์มาโดยตลอดก็กระโจนออกมาขย้ำสุนัขจิ้งจอกเจ้าเล่ห์จนสิ้นใจ นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า “การคบมิตรที่ดีจะช่วยให้รอดพ้นจากภยันตรายต่างๆ ได้” และการมีสติปัญญา รู้จักคิดแก้ไขสถานการณ์เฉพาะหน้า ย่อมช่วยให้เอาตัวรอดจากผู้ที่คิดร้ายได้เสมอ
